VĨNH CỬU

Tặng Huyền – một người “thiếu quê hương”

“Hiện tại không bao giờ làm tôi thích thú, tương lai khiến tôi dửng dưng, đối với tôi chỉ có quá khứ là đẹp”. Chắc rằng, với một ý nghĩ như vậy mà Marcel Proust đã viết về nhân vật xưng tôi ăn chiếc bánh madelaine để chợt nhớ lại toàn bộ “thời gian đã mất”.

Có một câu chuyện tương tự như thế nhưng không phải ở Pari mà ngay ở Hà Nội. Đó là ngày 23 Tết, chàng ra ga về nhà. Quê nhà của chàng ở một thành phố biển miền Trung đầy nắng gió và khá buồn tẻ. Nếu cần so sánh, cuộc đời chàng chẳng có gì đặc biệt như thể được lập trình sẵn. Sinh trong một gia đình trung lưu, đi học phổ thông ở quê nhà, thi đỗ đại học, rồi ở lại Hà Nội làm việc. Tương lai ư? Lấy một cô vợ, sinh những đứa con rồi chàng sẽ trở thành ông cụ về lại quê hương để dưỡng già và nằm cạnh những họ hàng của chàng ở trên một ngọn đồi đất pha cát.

Vào những lúc buồn bã, những ý nghĩ của chủ nghĩa hư vô bao bọc lấy chàng khiến chàng âm thầm thừa nhận: cuộc sống quá vô thường. Và vô nghĩa. Mọi việc chỉ kết thúc khi chàng bước vào toa xe lửa sẽ đưa mình về quê. Nhưng đừng vội nghĩ đến một tai nạn đến với chàng trên toa xe lửa ấy. Cuộc sống chàng vẫn chưa thể kết bằng một dấu chấm hết. Mà bằng một dấu chấm để xuống dòng.

Toa số 5. Đây rồi. Chàng bước vào toa. Mục đích đầu tiên chàng hướng đến là tìm số ghế chàng đã đặt mua. Nhưng đôi mắt chàng đã vô tình quan sát không phải chỉ mỗi một con số trên ghế tàu. Chàng đã nhìn thấy một cô gái rất xinh đẹp. Một giây hoặc ít hơn. Đó là thời gian đủ để chàng nhớ lại tất cả những gì mà cô gái đã có với chàng trước đó. Mãi sau này chàng mới biết đó là vĩnh cửu; đó là một thứ khoảnh khắc, khi tất cả những thời gian khác nhau giao nhau một cách huyền diệu.

Mười năm. Phải, mười năm trước, khi còn học lớp năm, chàng và nàng học chung một trường nhưng khác lớp. Chàng là người học giỏi nhất ở một lớp cá biệt cho nên người ta gọi chàng là ‘‘người tử tế nhất trong những đứa vô lại nhất’’. Nàng là một trong những cô bé con nhà giàu, học giỏi, xinh xắn của cái gọi là lớp élite của trường. Chàng và nàng ngồi chung một lớp ôn thi học sinh giỏi. Chung lớp nhưng tâm trạng học tập khác nhau nếu không muốn nói là kì cục. Chàng không tài nào phân biệt nổi các công thức toán học lẫn ngữ pháp tiếng Việt đầy phong ba bão táp; về phần nàng có lẽ kiến thức toán vào bên tai phải, còn cách thức đặt câu vào bên tai trái. Sao lại dùng từ ‘‘có lẽ’’ ? Vì nàng và chàng hoàn toàn là những người xa lạ, không biết tên nhau, không có tình cờ nhìn nhau một lần trong lớp. Chàng chỉ nhìn nàng trong một giây hoặc ít hơn khi buổi ôn thi cuối cùng. Nàng đi trước, bất ngờ quay lại nói một anh chàng khác lớp được chọn vào ôn thi như chàng một câu ngắn. Chàng không nghe rõ nhưng chắc là câu an ủi anh chàng đó vì vào buổi học cuối cùng anh ta đã nói chuyện riêng và bị cô giáo tuyên bố loại khỏi đội tuyển đi thi cho dù điểm thi anh ta cao đến đâu. Người đi cuối cùng là chàng và chính chàng là người cuối cùng nhìn nàng. Bạn nghĩ rằng sẽ có cái gọi là rung động sét đánh ở chàng ư ? Không, chẳng có gì ngoài một sự dửng dưng ở chàng. Hãy nhớ, chàng chỉ là một cậu bé mười tuổi.

Mười năm tiếp đó, chàng và nàng không gặp lại nhau cho dù chàng tin chắc nàng vẫn sống trong thành phố. Cái lộ trình đường đời của nàng có lẽ cũng giống chàng để rồi họ lại gặp nhau ở thành phố của sự hội tụ. Nhưng lần này, chẳng có gì khác so với lần trước. Nàng không hề để ý ánh mắt chàng nhìn nàng suốt cả chuyến đi. Không phải vì ngoại hình của chàng đã thay đổi, chàng hiểu một điều: trong trí nhớ của nàng không có một khuôn mặt nào của chàng. Nói về khuôn mặt, sau mười năm nàng vẫn vậy, kể cả mái tóc, nàng chỉ ‘‘lớn’’ lên mà thôi. Nhưng sở dĩ chàng nhận ra nàng là nhớ có kí ức, có những phút giây vĩnh cửu để lưu giữ lâu dài.

Suốt cả cuộc hành trình chàng chỉ nhìn nàng. Nhìn thôi là đủ. Chàng nghĩ vậy. Làm quen ư ? Bắt đầu từ đâu và để làm gì ? Chàng bỗng nhớ lại hai câu thơ của một người quen : ‘‘Xa lắm rồi, cầu mong đừng gặp lại/ Anh về bụi đỏ tìm em’’.

Những ngày sau, từ sự gặp gỡ tình cờ trên chuyến tàu, chàng cứ nghĩ mãi về những điều siêu hình : thời gian, kí ức, sự lãng quên… Chàng đã tìm ra một phương cách để thoát khỏi nỗi ảm ánh hư vô. Chàng sẽ làm vĩnh cửu hóa những hình ảnh, giọng nói, câu chuyện mà chàng nhận ra trong quá khứ bằng con đường nghệ thuật. Chàng sẽ sống một thế giới khác, ở đó chàng là thượng đế.

Cảm ơn kí ức.