DỰ ÁN MỞ RỘNG "NÂNG CAO KHẢ NĂNG SỬ DỤNG MÁY TÍNH VÀ TRUY CẬP INTERNET CÔNG CỘNG Ở VIỆT NAM": BÌNH ĐẲNG HƯỞNG LỢI TỪ CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

Sau giai đoạn thí điểm thành công, dự án mở rộng “Nâng cao khả năng sử dụng máy tính và truy cập Internet công cộng tại Việt Nam” do Quỹ Bill & Melinda Gates (BMGF) tài trợ đã chính thức khởi động sau khi được Thủ tướng Chính phủ đồng ý cho Bộ Thông tin và Truyền thông (Bộ TTTT) làm chủ dự án, và có sự phối hợp của Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch (Bộ VHTTDL), UBND của 40 tỉnh và các đơn vị liên quan. Các bên tham gia dự án kỳ vọng dự án sẽ hỗ trợ người dân nghèo, nhóm thiệt thòi và những người sống ở vùng đặc biệt khó khăn được tiếp cận bình đẳng, qua đó hưởng lợi từ công nghệ thông tin. 

           
          Dự án cho người nghèo       

Bà Deborah Jacobs (Giám đốc chương trình Thư viện toàn cầu của BMGF) giải thích lý do vì sao BMGF chọn Việt Nam là nước đầu tiên ở châu Á thực hiện dự án: Trước tiên, Chính phủ Việt Nam cam kết tạo mọi điều kiện cho dự án được triển khai và có sự hỗ trợ của nhiều Bộ, ban, ngành và các công ty như Tập đoàn Viễn thông Quân đội (Viettel)… Ngoài ra, Việt Nam là đất nước mà nhiều người ở nông thôn vẫn chưa có điều kiện sử dụng thông tin từ Internet. Đồng thời, Việt Nam có những thiết chế văn hóa ở tận cấp xã giúp dự án triển khai dễ hơn nơi khác.   

Tuy có những điều kiện thuận lợi để thực hiện dự án nhưng trước khi mở rộng, vẫn phải thực hiện dự án thí điểm (BMGF viện trợ không hoàn lại 2,1 triệu USD) do Quỹ Viễn thông công ích Việt Nam thuộc Bộ TTTT chủ trì thực hiện từ tháng 2 đến 7-2009 tại 3 tỉnh là Thái Nguyên, Nghệ An và Trà Vinh. Dự án thí điểm đã xây dựng thành công 99 điểm truy nhập Internet ở các điểm bưu điện văn hoá xã (BĐVHX) và các thư viện công cộng (TVCC). Thành công của dự án không chỉ ở việc được Bộ Công nghệ thông tin và Truyền thông Ấn Độ trao Giải nhất “Giải thưởng quốc tế dành cho Dự án quản trị nông thôn” tại Niu Đê-li (Ấn Độ) vào tháng 8-2011; mà còn góp phần làm thay đổi cuộc sống những người dân theo hướng tích cực. Ông Phan Hữu Phong (Giám đốc Ban Quản lý dự án) lấy ví dụ: Tại Thái Nguyên, có người mẹ tìm lại được con sau 12 năm lưu lạc nhờ… e-mail. Người dân huyện Đại Từ (Thái Nguyên) sử dụng thông tin qua Internet để nuôi lợn rừng, quảng bá chè Tân Cương. Giúp người dân nuôi gà thành công ở xã Mường Mọc (huyện Quế Phong, Nghệ An). Nông dân ở xã Ngũ Lạc (huyện Duyên Hải, Trà Vinh) nhờ thông tin từ Internet mà không bị tiểu thương ép giá nông sản. Đặc biệt, các cháu học sinh nghèo đã sử dụng tiện ích trường học trực tuyến để học tập đỗ đạt cao, giải toán trên mạng đoạt giải Olympic như trường hợp ở Nghệ An...

           
         Nhờ hiệu quả rõ ràng trên, dự án đã được Thủ tướng Chính phủ cho phép triển khai mở rộng ra 40 tỉnh chia làm 3 giai đoạn trong thời gian từ 2011 đếm 2016 với tổng kinh phí là 50,5 triệu USD, trong đó BMGF tài trợ hơn 30 triệu USD, số còn lại là vốn đối ứng từ phía Việt Nam. Dự án sẽ cung cấp, lắp đặt 12.070 máy tính nối mạng Internet cho 1.900 điểm BĐVHX và TVCC. Người dân sẽ được miễn phí 100% khi sử dụng Internet tại TVCC và được giảm 50% giá cước truy cập tại BĐVHX. Dự án sẽ đào tạo kỹ năng cho 1.572 nhân viên BĐVHX và TVCC. Dự kiến trong giai đoạn thực hiện dự án sẽ có thêm 760.000 người ở nông thôn được sử dụng Internet.

           
         Ông Phan Hữu Phong cho biết, các bên liên quan đã nhất trí thông qua các tiêu chí lựa chọn địa phương nhận được sự hỗ trợ của dự án để bà con những nơi thực sự cần đến công nghệ thông tin có đời sống tốt hơn. Ông Phong cũng nói thêm về cách thức triển khai dự án mở rộng, theo đó, ở giai đoạn 1 dự án mở rộng, riêng ở miền Bắc, sẽ có 3 tỉnh thực hiện chương trình là Hà Giang, Thái Nguyên và Tuyên Quang. Trong đó, tỉnh Thái Nguyên đã có kinh nghiệm thí điểm sẽ chia sẻ cách làm với 2 tỉnh còn lại. Tương tự, ở các giai đoạn tiếp theo, các tỉnh chưa thực hiện sẽ được phổ biến cách làm từ các tỉnh đã và đang thực hiện dự án. 

Duy trì tính bền vững của dự án

         
         Dự án sẽ trang bị cho mỗi điểm BĐVHX 5 máy tính, 1 máy in và các trang thiết bị đi kèm, các chi phí khác cùng tiền lương cho 1 người phục vụ. Tại mỗi điểm truy nhập viễn thông công cộng kết hợp với thư viện địa phương, thư viện bệnh viện, thư viện trường học sẽ trang bị từ 5 đến 20 máy tính, 1 máy in và các trang thiết bị đi kèm và các chi phí khác. Để người dân, đặc biệt là nông dân có thể nhanh chóng hưởng lợi từ các thông tin từ Internet và cũng có thể kiểm soát tốt nội dung thông tin, dự án đã thành lập một trang web: http://www.i4ra.vn gồm tiếng Việt và tiếng Khơ-me cung cấp các dữ liệu cập nhật về nông nghiệp, giá cả thị trường, văn hóa, tư liệu học tập, văn bản pháp luật… và kết nối với các trang web hữu ích khác.

           
         Hiệu quả của dự án đạt được đến đâu, sau khi dự án kết thúc mới có thể đánh giá toàn diện. Tuy nhiên, với sự đầu tư lớn và cách làm khoa học như trên có thể thấy tính khả thi của dự án là rất cao. Bà Nguyễn Thanh Mai (Vụ trưởng Vụ Thư viện, Bộ VHTTDL) cho biết thêm: Dự án triển khai đào tạo cho cán bộ quản lý, đồng thời đào tạo kỹ năng sử dụng máy tính và truy nhập Internet cho người dân là một mục tiêu quan trọng của dự án. Như vậy, dự án sẽ là cơ hội để nâng cao cách thức phục vụ của hệ thống BĐVHX và TVCC ở những vùng còn khó khăn. Đồng thời, dự án sẽ góp phần giúp hoàn thành mục tiêu của Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn giai đoạn 2010-2020.

          
         Ông Huỳnh Vĩnh Ái, Thứ trưởng Bộ VHTTDL cho biết thêm khi dự án kết thúc, các trang thiết bị hết thời hạn phục vụ dự án sẽ được chuyển giao cho những nơi từng quản lý để tiếp tục phục vụ nhu cầu của người dân. Mặt khác, đội ngũ nhân viên BĐVHX và TVCC đã được đào tạo sẽ tiếp tục duy trì tính bền vững của dự án, để dù dự án có đáo hạn thì hiệu quả vẫn sẽ tiếp tục được phát huy. 

          HÀM ĐAN