THỜI ĐÀM (XVIII): CHIẾC ÁO KHÔNG LÀM NÊN THẦY TU!

Ở một đất nước có truyền thống văn hiến như Việt Nam, văn chương vẫn là hoạt động tinh thần được ưa chuộng, gần như ai cũng có thể làm một vài bài thơ, viết dăm tản văn. Có người viết được nhiều, công bố nhiều tác phẩm hẳn đến lúc tự hỏi: Phải chăng mình đã trở thành một nhà văn? Không thể tự đi xưng mình là nhà văn được, nhất là ở đất nước mà tinh thần Nho giáo đậm đà đòi hỏi “chính danh”, đương nhiên phải được công nhận. Nhiều người nghĩ ngay đến nơi công nhận nhanh nhất, “chính danh” nhất phải là một tổ chức nghề nghiệp. Hội nhà văn địa phương là hội cấp dưới lẽ thường không danh giá bằng Hội nhà văn Việt Nam nên đơn xin vào hội toàn quốc cứ chồng lên cao mãi. Thế mới có chuyện, một ông ở hội đồng chuyên ngành nọ tiết lộ tính ra phải mất 12 năm mới giải quyết xong số đơn xin vào hội!

Đông người xin vào hội không chỉ là vấn đề rắc rối, mệt cho những người quản lý hội là chuyện xét đơn vào hội. Giá mà văn chương có công thức đo đếm như bên khoa học tự nhiên, để biết ai tài hơn ai, ai xứng đáng được công nhận là hội viên sớm hơn thì tiện biết mấy. Vì nhùng nhằng trong đánh giá, thế nên mới xảy ra nhiều chuyện không được vui về việc kết nạp hội viên mà báo chí đã nói quá nhiều.

Người vào được hội rồi thì từ đó có thể đi bất cứ đâu, gặp bất cứ ai và dõng dạc tự giới thiệu: Mình là nhà văn… , Hội viên Hội nhà văn Việt Nam. Các cây bút khác chậm chân hơn, khối người mất ăn mất ngủ, mơ chóng đến ngày cũng được tự giới thiệu mình đầy âm vang như những cây bút tốt số hơn. Khổ nỗi, những người đã và chưa vào hội hình như chưa bao giờ tự đi hỏi mình một câu: Có chắc vào Hội nhà văn rồi mình đã trở thành nhà văn?

Loanh quanh thế nào rồi lại phải trở về câu hỏi ban đầu: Thế nào là một nhà văn? Một câu nói quá cũ nhưng chẳng bao giờ lỗi thời của nhà thơ Xuân Diệu: “Nhà văn tồn tại là nhờ tác phẩm”, suy ra để trở thành nhà văn, phải có tác phẩm hay. Có nhiều tác phẩm hay thì tốt, nếu chỉ có một tác phẩm để trọn đời ôm danh hiệu là nhà thơ một bài, tiểu thuyết gia một tác phẩm cũng chẳng sao. Dĩ nhiên cái hay của một tác phẩm có khi chỉ mang tính thời điểm. Chuyện viết nhiều hay ít, tác phẩm bán chạy hay xếp xó không quan trọng lắm. Và tất nhiên, không ai lấy tiêu chí là hội viên của một hội văn chương nào đó để gọi một người viết là nhà văn theo đúng nghĩa.

Đã là một hội thì phải có tôn chỉ, có điều lệ ràng buộc hội viên, có những người viết không vào bất cứ hội nào chỉ vì lý do đơn giản là họ thích được viết tự do. Trong số những người viết trung lập, khá nhiều người lại viết được tác phẩm hay. Bạn đọc, các nhà khoa học văn học, kể cả giới sáng tác ai cũng phải công nhận số người người ngoài hội là nhà văn mà chẳng cần giấy tờ xác nhận. Trường hợp ngược lại, những người là hội viên, cứ tạm được gọi là nhà văn lại không viết được tác phẩm nào, chí ít ở mức đọc được. Còn gì buồn hơn khi mình mang danh hội viên mà chẳng được ai biết đến? Vậy nên cái danh hiệu hội viên chỉ là cái áo không thể làm nên thầy tu!

          Giá mà ai cũng xem hội nhà văn như là ngôi nhà văn chương, nơi tập hợp những người cùng có đam mê với con chữ như bao nhiêu thứ hội khác trên đời như hội mê đồ cổ, hội thích “phượt”… thì tốt biết mấy. Mình chưa vào được hội lần này thì để lần khác. Kể cả không vào hội thì đã sao nào, quan trọng là kết quả, viết hay, có ích cho đời mới đảm bảo cho danh hiệu nhà văn thực sự “chính danh”. Xem ra, cũng chỉ tại chính các cây bút bị cái tư tưởng “chính danh” ăn sâu vào nếp nghĩ nên tự dưng xem Hội nhà văn thành tổ chức kiểm tra văn và đóng dấu chứng nhận văn đạt chất lượng nên mới nghĩ ra đủ trò để vào hội. Mà những con người hám được người khác đóng dấu chứng nhận cho văn của mình liệu có đủ tư cách thành một nhà văn đích thực? Cái sở thích khoác cái áo thầy tu mà không có ham muốn trở thành bậc chân tu.

HOÀNG BÌNH PHƯƠNG