Vài năm trước, có một đơn vị làm sách ra đời
với mục tiêu in dòng sách công cụ kinh điển của nước ngoài. Giới làm sách khi đó
tin rằng, đơn vị kia sớm muộn cũng lâm vào cảnh lao đao vì một lẽ đơn giản: Loại
sách kia hay thì thật là hay, nhưng rất khó đọc.
Ấy thế mà, sau gần 5 năm ra đời, đơn vị
làm sách vẫn “sống” khỏe, in hàng trăm đầu sách công cụ chất lượng, người khó
tính cũng phải khen ngợi. Đặc biệt, có sách triết học chính trị nói về sự tự do
của Anh ở thế kỷ XIX tái bản tới bốn lần. Nỗi lo về nguy cơ không có bạn đọc
ban đầu hóa ra là không chính xác, là thừa!
Thành công của đơn vị làm sách công cụ
kinh điển trên khiến người ta có thể khẳng định thêm về một chiến lược kinh
doanh biết tôn trọng quy luật thị trường. Là đơn vị sinh sau đẻ muộn, thấy sách
nào có khả năng bán chạy là lao đầu vào bất kể dòng sách gì thì làm sao cạnh
tranh nổi với các “anh cả” đang làm mưa làm gió trên thị trường. Thôi thì nhất
nghệ tinh nhất thân vinh, chọn lấy một dòng sách kén người đọc làm chủ đạo cũng
có thể có lãi như thường, và nhất là sách kén người đọc thì không lo bị… in lậu.
Một khi chất lượng sản phẩm đã đảm bảo, lập tức thương hiệu sách công cụ kinh điển
của đơn vị nọ thu hút sự chú ý của người đọc.
Điều quan trọng là đơn vị kia đã nhìn thấy
cơ sở bảo đảm thành công của dòng sách kinh điển đó là mặt bằng dân trí nước ta
đang ngày càng được nâng cao. Sau thời gian đọc các loại sách giải trí, sách nhập
môn dễ hiểu và nhờ thế giới ngày càng “phẳng” nên những kiến thức phổ thông đã
trở nên bão hòa với một bộ phận bạn đọc; nhu cầu được hiểu sâu một vấn đề nào đó
của nhiều người trở nên tất yếu. Dòng sách công cụ kinh điển của đơn vị làm
sách nọ ra đời chẳng khác nào cơn mưa đúng lúc khô hạn.
Nhìn sang số lĩnh vực khác như giáo dục đại
học chẳng hạn, câu chuyện không vui vẻ chút nào. Nhiều nhà đầu tư giáo dục lợi
dụng tâm lý sở hữu cái bằng đại học quá mãnh liệt trong xã hội nên mở hàng loạt
trường đại học dân lập. Nhưng thực tế, chất lượng sinh viên ra trường của các
trường dân lập kém đến nỗi, nhiều đơn vị muốn tuyển dụng phải ghi rõ chỉ nhận hồ
sơ đối với sinh viên tốt nghiệp đại học có tiếng tăm. Thế là không kèn không trống,
nhiều đại học dân lập tự động đóng cửa khi không đủ sinh viên, bởi những tân tú
tài nhận ra không thể mong chờ gì với những trường đại học có tư duy kinh doanh
chụp giật.
Nhìn rộng ra các lĩnh vực kinh doanh thuần
túy hơn đều chưa phát triển bền vững, chẳng hạn bất động sản, chứng khoán... cũng
kẻ khóc người cười. Nguyên nhân sâu xa là nhiều người kinh doanh mà không hiểu
quy luật cung cầu, thấy người ta làm được, đang lúc cao điểm bội thu mình lại
lao vào tưởng ngon xơi. Đó là nhìn đơn thuần dưới góc độ kinh tế.
Khổ nỗi, trong xã hội, cái tâm lý đám đông,
làm theo phong trào còn ăn sâu bám chặt vào tư duy nhiều người nên không xác định
được cho mình một con đường. Thấy người ta làm thơ có vẻ dễ quá, thế là mình cũng
làm thơ, bán cả gà, lợn trong chuồng đi để lấy tiền in thơ, in xong thì... vứt
xó. Dân gian xưa đã mỉa mai những người không có bản lĩnh, cứ theo đuôi thiên hạ
trong làm ăn là: "Thấy người ta ăn chè đỗ đen, mình xúc cứt dê đổ bị".
Và như thế, nhiều người thất bát quá lại gây cho xã hội những nỗi lo, bớt đi của
xã hội những tiếng cười.
Không đi vào chiều sâu, không sống sâu sắc,
sống say sưa với điều mình muốn, việc mình làm; không đủ lý trí để kìm hãm lòng
tự phụ; không đủ tầm nhìn để biết mình biết người xem mình là ai và đang đứng ở
đâu... thất bại là cái chắc.
HOÀNG
BÌNH PHƯƠNG