CÙNG BÀN LUẬN (III): ĐẦU TƯ ĐÚNG CHỖ...

Nhiều người trong ngành điện ảnh đang bức xúc tình trạng chất lượng nghệ thuật của các bộ phim ngày càng đi xuống do thiếu kinh phí đầu tư. Lý do này thoạt chừng có vẻ hợp lý vì điện ảnh không phải là sản phẩm của con nhà nghèo.

Nhưng nếu nhìn lại sự thành công về mặt nghệ thuật của những bộ phim Việt Nam thời kỳ bao cấp khó khăn trăm bề hoặc những bộ phim kinh phí thấp của điện ảnh I-ran đã làm thế giới say mê gần đây, rõ ràng tiền không phải là “chìa khóa vạn năng” quyết định chất lượng bộ phim.

Trong bối cảnh kinh phí mà nhà nước chi để hoàn thành một bộ phim cao lắm chỉ hơn chục tỷ đồng thì những nhà làm phim phải biết “liệu cơm gắp mắm”. Con nhà nghèo thì không nên chơi sang! Đã là phim nghệ thuật thì những chi tiết tưởng chừng vụn vặt trở đi trở lại, đôi mắt thoáng buồn của nhân vật... cũng có thể trở thành nghệ thuật, ám ảnh người xem mà không nhất thiết phải đi theo phong cách dựng những đại cảnh hoành tráng như phim Hollywood. Cho nên, các cấp quản lý cần phải kiên quyết “nói không” với dự án điện ảnh đòi hỏi đạo cụ tốn kém và kỹ xảo quá hiện đại, thay vào đó là tập trung đi vào những chiều kích của thân phận con người trong những câu chuyện đời sống bình dị. Hướng đi này vốn đã từng làm nên thương hiệu của nền điện ảnh cách mạng Việt Nam trước đây, ví dụ bộ phim kinh điển “Cánh đồng hoang” không mô tả cảnh chiến trận hoành tráng mà chỉ đơn giản kể về số phận một gia đình vùng Đồng Tháp Mười trong chiến tranh chống Mỹ. Đó là vấn đề tài năng.

Với nền điện ảnh đang chập chững làm quen với cơ chế thị trường như hiện nay, sự hỗ trợ của nhà nước vẫn phải đóng một vai trò nhất định. Song, những tác động chỉ nên giới hạn ở mức tối thiểu và mang tính gián tiếp thông qua việc đầu tư trường quay và các thiết bị sản xuất phim, các cơ chế chính sách thông thoáng... Việc đầu tư cho các dự án điện ảnh phải mang tính tập trung cao độ tránh tình trạng đầu tư theo kiểu dàn trải mỗi hãng phim một chút kinh phí hoặc lại quá dồn sức cho những phim mang tính hiếu hỷ. Sự đầu tư trực tiếp có chăng chỉ ở những phim thực sự có nhiều điểm mới lạ trong nội dung, cách tân về hình thức.

Song song với quá trình thực hiện những bộ phim còn được cấp kinh phí, các hãng phim vốn quen với cơ chế xin-cho, cần tích cực chủ động gia nhập vào guồng quay sản xuất phim thương mại hiện nay. Muốn trở thành một người giỏi nghề, ngoài kiến thức nhà trường cần làm nghề nghiêm túc trong một quãng thời gian liên tục. Thực tế đã chứng minh, vô số đạo diễn và diễn viên phim nghệ thuật nổi tiếng nhất trên thế giới đều từng trải qua thời kỳ đầu sự nghiệp “ngụp lặn” tham gia sản xuất những phim truyền hình, các phim quảng cáo vô thưởng vô phạt. Chính cơ chế thị trường sẽ sàng lọc tất cả; khi đó chỉ những người có tài và yêu nghề mới tồn tại để tiếp tục nuôi giấc mơ làm phim nghệ thuật. Và cũng chỉ có tài năng thực sự mới có thể trình làng những bộ phim hay, dù cho sự đầu tư rất khiêm tốn. 

Một vấn đề nữa cần đề cập là bên cạnh việc đầu tư cho điện ảnh về tiền bạc và cơ chế để nuôi dưỡng tài năng, thì vấn đề quản lý, sử dụng hiệu quả nguồn đầu tư đang là thời sự. Một đất nước vừa thoát ngưỡng ngước nghèo, thu nhập thấp, chậm phát triển như nước ta thì khoản tiền hơn 40 tỷ đồng "biến mất" của ngành điện ảnh là rất lớn. Tuy vậy, dư luận còn băn khoăn rất nhiều về những khoản đầu tư cho điện ảnh, về những bộ phim từng được "đầu tư khủng" mà chất lượng thấp. Con số hơn 40 tỷ đồng chỉ là "giọt nước tràn ly" để xã hội thêm một lần bức xúc với điện ảnh nước nhà. Tuy nhiên, cũng có thể từ đây, sau những mổ xẻ, phán quyết của các cơ quan chức năng và công luận, ngành điện ảnh có một cơ hội thay đổi mang tính bước ngoặt?! Hy vọng như thế.

HÀM ĐAN