Dự kiến, trong chương
trình làm việc của Quốc hội khóa XIII, dự thảo Luật Thư viện sẽ được các đại
biểu xem xét, thảo luận. Hiện nay, dự thảo lần II Luật Thư viện có 6 chương
với 37 điều, những người trong nghề tin rằng, khi văn bản
luật này được thông qua sẽ có tác động tích cực tới hoạt động của các
thư viện, qua đó tạo đà phát triển văn hóa đọc lên một tầm cao mới.
Luật hóa hoạt động thư viện
Để xây dựng dự thảo Luật
Thư viện, Ban soạn thảo luật này đã tổ chức nhiều hội nghị, hội thảo lấy ý
kiến của các thư viện tỉnh thành phố và chuyên ngành trên toàn quốc. Chính quá
trình thảo luận dân chủ kết hợp với tham khảo nhiều bộ luật Thư viện nước
ngoài, đã xây dựng dự thảo được xem là bám sát với tình hình hoạt động của các
thư viện Việt Nam hiện nay và phù hợp với quan niệm, mô hình hoạt động của các
thư viện trên thế giới.
Dù vẫn đang trong quá
trình hoàn thiện, song về cơ bản dự thảo Luật Thư viện đã có nhiều điểm đổi mới
mang tính đột phá so với Pháp lệnh Thư viện số 31/2000 PL-UBTVQH có hiệu lực từ
ngày 1-4-2001, cách đây đúng một thập kỷ. Xin lấy một vài ví dụ: Trong dự thảo
Luật Thư viện đặc biệt quan tâm đến các dạng tài liệu mới là dạng tài liệu điện
tử vốn đang phát triển mạnh do sự tiến bộ không ngừng của công nghệ thông tin.
Ngoài ra, trong Điều 8 của dự thảo đã cho phép thành lập thư viện tư nhân và khoản
3, Điều 14 xếp thư viện của các tổ chức, cá nhân nước ngoài đang hoạt động tại
Việt Nam có phục vụ người đọc vào loại hình thư viện chuyên ngành-nghĩa là cũng
thuộc sự quản lý của Luật Thư viện.
Không chỉ có nhiệm vụ
quy định về tổ chức và hoạt động thư viện; quyền và trách nhiệm của tổ chức, cá
nhân trong hoạt động thư viện mà Luật Thư viện còn có nhiều mục tiêu khác. Theo
bà Nguyễn Thị Thanh Mai (Vụ trưởng Vụ Thư viện, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch),
việc cần có Luật Thư viện với hiệu lực pháp lý cao hơn Pháp lệnh Thư viện là nhằm
tăng cường sự đầu tư của Nhà nước và xã hội đối với một thiết chế văn hóa đặc
thù không thể thiếu trong thời buổi đất nước đang hội nhập sâu với quá trình toàn
cầu hóa như hiện nay. Luật Thư viện cũng sẽ gián tiếp thúc đẩy việc xây dựng một
thế hệ đọc tương lai và làm sao việc đọc sách báo trở thành một phong trào
trong xã hội, hoàn thành các mục tiêu trong chiến lược phát triển văn hóa đến năm
2020 mà Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt.
Song song với quá trình
hoàn thiện Luật Thư viện, các văn bản dưới luật cũng đang trong quá trình xây dựng
để quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành các điều khoản được giao trong luật
giúp các thư viện hoạt động có hiệu quả. Đơn cử, nhiều khả năng sẽ có một thông
tư mới điều chỉnh lại một số quy định trong Thông tư 56/2003/TT-BVHTT ngày
16-9-2003 hướng dẫn chi tiết về điều kiện thành lập thư viện. Chẳng hạn, theo
quy định của Thông tư 56, thư viện của viện, trung tâm nghiên cứu khoa học phải
có 20 chỗ ngồi đọc và mỗi chỗ ngồi chiếm diện tích 2,5m2. Trên thực tế, quy định
này không khả thi, chẳng hạn, ngay kho sách của Thư viện Viện Dân tộc học đã
quá chật hẹp phải để sách trên nóc giá sách thì không thể đáp ứng tiêu chuẩn 20
chỗ ngồi; mặt khác, hầu hết người đọc là cán bộ trong viện nên họ thường mượn
tài liệu về đọc chứ ít khi ngồi tại phòng đọc.
Chủ động tháo gỡ khó khăn
Tình hình phát triển của
văn hóa đọc ở nước ta trong thời kỳ bùng nổ công nghệ thông tin gặp những thử
thách. Theo thống kê của TS Nguyễn Mạnh Hùng, Giám đốc Công ty Sách Thái Hà -
thành viên Ban tổ chức “Ngày hội đọc sách Việt Nam 2011”: Mỗi người Việt Nam chỉ mua 3,3
cuốn sách, đọc 2,8 cuốn/năm. Theo các nghiên cứu về văn hóa đọc, tối thiểu phải
là 50 cuốn/người/năm thì chúng ta mới có thể tạo dựng văn hóa đọc. Sách đã có
nhiều hơn, nhưng vẫn còn đến 80% nông dân không đọc sách. Để nâng cao văn hóa đọc
trong toàn dân cần phải có nhiều giải pháp từ nhiều ban, ngành mà trong đó thư
viện đóng vai trò quan trọng bởi hệ thống thư viện công cộng đã phát triển tới cấp
xã trên phạm vi toàn quốc giúp người dân dễ dàng tiếp nhận với thông tin một
cách nhanh chóng và thuận tiện.
Song, theo đánh giá của
bà Nguyễn Thị Thanh Mai: So với yêu cầu phát triển của Việt Nam, cũng như
trình độ chung của các nước trong khu vực, chúng ta còn một khoảng cách khá xa.
Dịch vụ và phương thức phục vụ ở ngành thư viện của ta đều chậm hơn các nước
trong khu vực từ 10 đến 15 năm. Trên thực tế, hoạt động của các thư viện gặp vô
số khó khăn như: Một số thư viện thiếu kinh phí để làm giàu thêm vốn tài liệu
và mua sắm các thiết bị phục vụ thư viện (giá sách, máy quét…), số thư viện
khác có đủ kinh phí lại mắc khuyết điểm là mua các tài liệu không phù hợp với đối
tượng mà thư viện phục vụ, ngoài ra còn có tình trạng đội ngũ làm công tác thư
viện vừa thiếu lại vừa yếu về chuyên môn…
Trao đổi với chúng tôi, Đại
tá Ngô Văn Chung (Giám đốc Thư viện Quân đội) cho rằng: Chính vào thời điểm
này, Luật Thư viện ra đời là thích hợp, chính văn bản luật này sẽ trao quyền
chủ động để các thư viện tháo gỡ khó khăn gặp phải. Cũng như các loại hình thư
viện khác, hệ thống thư viện trong quân đội đón nhận dự thảo Luật Thư viện với
sự phấn khởi vì nhiều điều kiện mới cho hoạt động thư viện tốt hơn sẽ được quy định
bằng các điều luật, nhất là Điều 28 nói về việc Nhà nước thực hiện chính sách đầu
tư xây dựng cơ sở vật chất cho thư viện như sau: "Xây dựng, nâng cấp trụ sở
theo hướng chuẩn hóa, phù hợp với yêu cầu của hoạt động thư viện; hiện đại hóa
trang thiết bị, phương tiện và kỹ thuật; cấp thiết bị, phương tiện vận chuyển
cho các thư viện cấp tỉnh để luân chuyển vốn tài liệu thư viện phục vụ lưu động
ở miền núi, biên giới, hải đảo, vùng sâu, vùng xa, vùng dân tộc thiểu số, nông
thôn, phục vụ lực lượng vũ trang nhân dân; dành quỹ đất xây dựng thư viện công
cộng trong quy hoạch của địa phương”. Trên cơ sở sự quan tâm của Nhà nước đối với
hoạt động thư viện, Thư viện Quân đội sẽ tiếp tục đề xuất quy hoạch lại thư viện
trong quân đội để tạo nguồn lực thông tin tập trung, phù hợp với đặc thù của
ngành.
Cũng theo Đại tá Ngô Văn
Chung, trong khi chờ đợi Luật Thư viện được Quốc hội thông qua, Thư viện Quân đội
sẽ chủ động thực hiện các hoạt động thiết thực nhằm phát huy tính đổi mới đúng đắn
của luật để phục vụ đời sống tinh thần của toàn quân và góp phần vào sự
phát triển văn hóa đọc của đất nước. Thời gian tới, Thư viện Quân đội sẽ tham mưu
với Thủ trưởng Tổng cục Chính trị xây dựng thư viện thân thiện trong toàn quân.
Thư viện Quân đội sẽ tích cực chủ động hiện đại hóa cơ sở vật chất, bố trí
trang thiết bị điện tử để trở thành thư viện hiện đại. Vấn đề con người cũng được
đặc biệt coi trọng, nhân viên thư viện không chỉ là người giữ sách mà phải có
trình độ tin học và ngoại ngữ để hoàn thành nhiệm vụ tốt hơn. Đặc biệt, Thư viện
Quân đội sẽ mở rộng đối tượng phục vụ ngoài quân đội, qua đó góp phần vào sự
nghiệp nâng cao văn hóa đọc của đất nước.
HÀM ĐAN
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét